5 Yıl İçinde Birçok Hastalığı Gen Tedavisiyle Tedavi Edebiliriz"- Antalya

HATİCE ÖZDEMİR TOSUN - Antalya Genetik Hastalıkları Tanı Merkezi Müdürü ve Pediatrik Hematoloji Genetik Uzmanı Prof. Dr. Duran Canatan, talasemide ve teşhisi adsız sansız nice hastalıkta kalıtım bilimi tarama ile yüzdelik 90 teşhis koyabildiklerini belirterek, "Teknolojide anca aceleci sefer alınıyor ki 5 sene zarfında nice rahatsızlığı jen tedavisiyle otama edebiliriz." dedi.

Canatan, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, herhangi ortak sene 25 Nisanın Dünya DNA Günü yerine kutlandığını söyledi.

DNAnın (A, G, T ve C) harfleri ile özetlenen adenin, guanin, timin ve sitozin şifrelerinden oluşan ortak yapısı bulunduğunu tamlayan Canatan, 3,2 bilyon harften oluştuğunu, herhangi ortak birinin de 30 bin geni oluşturduğunu anlattı.

30 bin gende de 46 kromozom meydana gelerek, ortak hücrenin çekirdeğine yerleştiğini tamlayan Canatan, "Tanrı herhangi ortak bireyin kaderini, kalıtım bilimi şifresini bu biçimde kodluyor. Doğduktan sonraları da Tanrının çizdiği senaryoyu kılıç dirim boyu uyguluyoruz. Genetik şifremiz dirim kalitemiz oluyor. Bu anlamda herhangi ortak fert değişik yaratılıyor." niteleyerek konuştu.

İnsanda bildik 30 bin genin etraflıca ortak biçimde toy teknolojilerle taranabildiğini aktaran Canatan, şu detayları verdi:

"Hastalığın kliniği belliyse, alttaki yatan kalıtım bilimi dava da bilinemiyorsa, bunu klinik ekzomla tarayabiliyoruz. Klinik ekzomda tahminî 6 bin 700 jen var, bunun 4 bini rahatsızlığı meydana getiren genler yer aldığı düşüncesince yüzdelik 90 düzeyinde teşhis konulabiliyor. Örneğin, ortak mahallede ortak adresin etraflıca ortak biçimde aranmasına benziyor. Mahalle belli, çıkmaz sokak açık ortak biçimde araştırılıyor. İkinci tarama çeşidi hepsi ekzom analizi. Bunda da şehri tanıyoruz, mahalle mahalle, çıkmaz sokak, ana sefer ana sefer tarıyoruz fakat etraftaki berbat dökülmüş evlere bakmıyoruz. Bunda yüzdelik 85 teşhis koyabiliyoruz. Bir de hepsi umumi çözümleme var, bunda da hepsi şehri tanıyoruz, mahalledeki caddeleri, sokakları ve ne denli berbat dökülmüş ev, çıkmaz sokaklar var ise bakabiliyoruz. Bunda ise yüzdelik 99 kurda teşhis koyabiliyoruz. Tüm umumi analiz, teknolojide gelinen son şekilde nokta."

Bir de mitokondrial genom çözümleme tipi bulunduğunu tamlayan Canatan, burada ise hücrenin gücünü sağlayıcı mitokondrial genlerde fiilen rahatsızlıkların tanısını netleştirdiklerini söyledi.

Bunu da kentin trafosuna benzeten Canatan, "Tüm şehri taradık, adresini bulamadık. Bir de 37 genin bulunmuş yer aldığı mitokondrial alana şu demek oluyor ki kentin trafosuna erke sağlayan 37 ev var, oraya bakıyoruz. Mitokondrial emraz hâlâ aşırı ana çeşidinden güzeşte emraz yer aldığı düşüncesince ana tarafında oluşan rahatsızlıkların da aşırı güzel değerlendirilmesi lazım." halinde konuştu.

Klinik ekzom, hepsi ekzom, hepsi genom ve mitokondrial genem analizleri ile tanıyı belirleyebildiklerini kail Canatan, "Talasemide ve teşhisi adsız sansız kanser, şeker, ihtisas damar, ortopedik, akciğer üzere hastalıklarda kalıtım bilimi tarama yaparak yüzdelik 90 kurda teşhis koyabiliyoruz." ifadesini kullandı.

Hastalığın tanısının konulup, sonraları tedavisine başlanması gerektiğine ayraç fail Canatan, teşhisi konulamayan hastalıklarda behemehâl kalıtım bilimi tanıyla ilgilendiren testlerin de yapılması icap ettiğini vurguladı.

Bunun vatandaşın öz talebiyle olmayacağını, hekimin yönlendirmesi icap ettiğini dile getiren Canatan, "İlgili hekimin, Böyle ortak alttaki kalıtım bilimi maraz düşünüyoruz demesi gerekir. Çünkü yukarıdan tırnağa hepsi organlarımızın temelinde kalıtım bilimi enfrastrüktür var. Görme, işitme, çağ alma, yutkunma sorunundan akciğer, kemik, adale rahatsızlıkları hepsini içeren hastalıklarda temelde kalıtım bilimi kırgınlık var." dedi.

"Gelecek yılların en ehemmiyetli umudu"

Canatan, kalıtım bilimi teşhis belirlemede hepsi işlemlerin yapıldığını fakat kalıtım bilimi tedavide açıklık geçirmek istediklerini belirtti.

İngiltere ve Amerikada talasemide kalıtım bilimi tedavinin uygulanmaya başlandığını ve güzel neticeler alındığını dile getiren Canatan, infaz karşı şu detayları aktardı:

"İnsandaki ortak kod değişikliği talasemiye sefer açıyor. Harfler G.A.G niteleyerek giderken, G.U.G niteleyerek ortak kod değişikliği oluşuyor, aha ortak kod değişikliği hastalığa sefer açıyor. İşte o kod değişikliği toy virüsler üstünde değiştirilerek gene insana veriliyor. Kendi geniyle kendisi otama edilerek alışılagelen dünyasına dönebiliyor. Gen tedavisine önümüzdeki yılların en ehemmiyetli ümidi ve geleceği yerine bakıyoruz. Akdeniz anemisi üzere biricik jen rahatsızlıklarında uygulanmaya başlandı. Kişinin öz virüsü öz geni alınıyor, ortak virüs üstünden çoğaltılarak gene virüs insana veriliyor. Makasla kesin tekniği diyoruz, huzursuz ortak kod var, o kod düzeltiliyor, virüs üstünden gene insana veriliyor. Sonra virüs vücuttan atıldıktan sonraları bireyin öz geni rötuşlu oluyor. İleriki zamanlarda hepsi hastalıklarda uygulanacak."

Türkiyede kalıtım bilimi teşhis yapıldığını fakat kalıtım bilimi tedavinin hâlâ uygulanmadığını kail Prof. Dr. Canatan, altyapılarının hazırlandığını bildirdi.

Önce talasemiden başlanacağını ve etap derece başka hastalıklarda jen tedavisinin uygulanacağını vurgulayan Canatan, "Genetik otama son yılların rüya ışığı. Genetik taramayı yapıyoruz, jen tedavisine de neşet etmek istiyoruz. Teknolojide anca aceleci sefer alınıyor ki 5 sene zarfında nice rahatsızlığı jen tedavisiyle otama edebiliriz." niteleyerek konuştu. Genetik, Antalya, Sağlık